Het zit er weer op. Het IFFR 2010 is voorbij. Het was een traditionele aflevering, waarin weinig schandaaltjes waren te melden, al kan dat natuurlijk ook aan ons liggen. Verder zagen we weinig echte butfilms (0 waarderingssterren); hebben we ons te veel door goede smaak laten leiden?

Veel inzendingen hadden familiebanden als thema: Sonny, Twisted Roots, Mama, Mother, Dogtooth en My Son, My Son, What Have Ye Done waren er enkele, maar ook Wes Andersons poppenanimatie Fantastic Mr. Fox, gebaseerd op het boek van Roald Dahl, sluit met zijn disfunctionele vossenfamilie nauw aan op diens eerdere films zoals The Royal Tenenbaums en The Darjeeling Limited.

Het speciale Afrika-gebeuren is goeddeels aan de aandacht van de Zone 5300-crew ontsnapt. We geven het maar toe: we hebben een voorkeur voor horror en gestyleerde bizarriteiten en hiervoor ben je eerder aan het juiste adres bij de Aziatische cinema, traditioneel goed vertegenwoordigd op het IFFR. Filmland Korea stelde in deze geenszins teleur met Mother van Bong Joon-Ho, die drie jaar eerder hoge ogen gooide met de monsterfilm The Host. Het eveneens Koreaanse Possessed, een whodunnit-variant op The Exorcist, was bevredigende en bij vlagen enge J-horror en zal in april nog op het Amsterdamse Imagine te zien zijn. Tot de grootste verrassingen behoren het Griekse(!) Dogtooth, dat het begrip 'giftige gezinsdynamiek' tot in het extreme wist te trekken en het kakelbonte, vrolijkmakende Pepperminta van de Zwitserse videokunstenares Pippilotti Rist. Hitoshi Matsumoto overtrof met Symbol zijn vorige inzending Dainipponjin (2008).

Ook het Signals - RE: Reloaded-programma, dat een beetje uitgesmeerd was over kortprogramma's en diverse locaties - waaronder een heuse drive-in voor Roger Cormans The Raven - was geslaagd, mede door de unieke 3D-vertoning van Alfred Hitchcocks Dial M For Murder. Wie exact wil weten wat de hoogte- en dieptepunten op filmgebied waren, althans, volgens ons (en we waren het lang niet altijd met elkaar eens, zoals over Valhalla Rising van Zone 5300-favoriet Nicolas Winding Refn) kan terecht op ons filmoverzicht, gesorteerd op waardering. Veel van deze films gaan later dit jaar nog draaien, dus houd de filmladders in de gaten.

Al met al is het volgende model uit te werken voor de IFFR-ervaring:
1. De embryonale fase, enkele weken voor aanvang van het IFFR. Spaarzame tips bereiken ons via insiders bij de programmering of via connecties uit het buitenland.
2. De puppyfase. Het IFFR gaat officieel van start; de laatste persvoorstelling vindt plaats in Lantaren/Venster, informatie en perskaarten kunnen worden afgehaald. Bladerend door het programmaboek kwispelt het Zone 5300-team van de voorpret.
3. De neophitefase. Zoals alle bezoekers dwalen we op de eerste dag van zaal naar zaal en ontmoeten oude vrienden uit binnen- en buitenland. Verwarring heerst. Het fingerspitzengefühl voor de echt goede films lijkt nog ver weg. Met de wetenschap dat elke aflevering wel enkele topfilms biedt, houdt het pakjesavondgevoel nog even aan.
4. De bloeifase. Enkele dagen onderweg, en we zitten in het goede ritme. De eerste filmkneiters zijn gespot en men ziet elkaar op de late feestjes. Tevens maakt een zekere competitiedrang zich meester van de recensenten: het weblog stroomt aardig vol. Hilariteit om de eerste nul-sterren-film. Er is ook wat tijd om vrienden van buitenaf op sleeptouw te nemen naar publieksvoorstellingen en er ontwikkelt zich een gevoel voor de juiste keuzes (hoewel niet feilloos).
5. De aftakeling. Een soort filmdementie, veroorzaakt door slaapgebrek, overkill en onregelmatige voeding, treedt in: we onthouden nog maar zelden titels, ook van de films die binnenkort nog moeten worden 'gedaan'. Men begint kalm aan te doen met alcoholhoudende dranken en het begrip 'festivalweduwe' duikt frequenter op in de gesprekken. Welwillend worden ook minder interessant klinkende films geprobeerd, maar hoge scores halen die maar zelden. Niet dat veel uitmaakt. Hernieuwde kennismaking met het scheerapparaat.
6. De nostalgische fase. Het begrip dat het volgende IFFR nog een jaar op zich zal laten wachten, zinkt in. De filmloze werkelijkheid dient zich aan: theater Lantaren/Venster maakt plaats voor een stapeltje nog ongeopende enveloppen met vensters. Gelukkig is er het het Imagine Filmfestival in Amsterdam dat van 14 t/m 24 april zal plaatsvinden. Enkele hoogtepunten zullen ook daar te zien zijn, zoals het verbazingwekkende Symbol.

De komende tijd worden huisgenoten van het Zone 5300-team geconfronteerd met ontwenningsverschijnselen, zoals met name het tentoon spreiden van de pas verworven filmeruditie. Noteer in uw agenda: de 40ste (!) editie van het IFFR vindt plaats van 26 januari tot en met 6 februari 2011. Zien we u dan!
(m.m.v. Tonio van Vugt)

Wat we niet in de Daily Tiger lazen (en ik was er zelf niet bij, maar ik heb dit uit zeer betrouwbare bron): tijdens de bekendmaking van de VPRO Tiger Awards 2010 greep jurylid Jeanne Balibar, in haar speech als woordvoerder van de jury, uitgebreid de gelegenheid om haar ergernissen te uiten. Zo had ze het niet kunnen vinden met haar medejuryleden: regisseurs Amat Escalante en Urszula Antoniak, voormalig directeur van het filmfestival van Singapore Philip Chea en de Oegandese acteur/muzikant Okello Kelo Sam. Bovendien had ze ook weing goeds over voor het IFFR zelf, dat naar haar zin te veel experimentele films programeerde in plaats van échte films. Héél professioneel van Jeanne. Omdat het toch een feestje was, speelde de Franse actrice/muzikante tot slot drie liedjes. Waarna ze afsloot met een liedje speciaal voor het IFFR: een improvisatie van varkensgeknor en keelgeluiden. Experimenteel, begrijpt u wel? Nee, de kans dat ze teruggevraagd wordt voor het IFFR is klein. De kans dat ze zo'n uitnodiging zou accepteren ook. Maar de gevolgen gaan verder dan het IFFR: als ik om het even welk festival was, zou ik me wel drie keer bedenken voor ik Mme Balibar uitnodigde als jurylid. Of is het toch allemaal, conform de titel van deze rubriek, slechts roddel en achterklap?

Is het u wel eens opgevallen hoe striptekenaars (maar ook schilders en illustratoren) in films net altijd bezig zijn dat ene lijntje wat extra aan te zetten of die ene schaduw nog even wat zwarter te maken? Ook de mangatekenaar in deze afstudeerfilm zien we nooit tijdens het uitoefenen van zijn vak, in tegenstelling tot de boksers op wie de tekenaar zijn strips baseert. Waarmee meteen is aangetoond hoe moeilijk het toch is voor acteurs om het verfijnde vak van stripauteur na te bootsen. Waarom is er nooit iemand op het idee gekomen om een vakman als stand-in te gebruiken, zoals bijvoorbeeld bij filmpianisten wél gebeurt? En vakbroeders en -zusters, wíé van jullie kleurt eigenlijk zijn originele lijntekeningen in met viltstift, omdat zo'n pagina er dan zo goed uit ziet in de film? Nee, met dát soort striptekenaars loopt het natuurlijk niet goed af. En die boksers zijn van Japanse makelij, dus die rossen elkaar buiten de ring gewoon verder in elkaar. Yellow Kid is een sympathieke poging tot hardboiled underground, maar eigenlijk nog niet rijp voor een filmfestival als dit.

Werner Herzog houdt wel van een geintje. Nicholas Cage is hier de foute smeris uit de titel en een soort stofzuiger voor allerhande pretpoedertjes. Naar verluidt was Abel Ferrara witheet over deze 'remake' van zijn Bad Lieutentant (1993), maar het vermoeden rijst dat dit uit jaloezie is. Herzog wint op punten: Ferrara baarde opzien met een full frontal van Harvey Keitel, maar bood verder slechts een held die met een steile curve naar de verdommenis gaat en wat katholieke flauwekul, terwijl Herzog een heel aardige satire maakte op de genrefilm van de politieman-die-niet-volgens-het-boekje-te-werk-gaat, met enkele verrassend grappige twists.
En dan is er de karaoke-act van Herzogs leguanen...

Een jong stel kampeert in de bossen terwijl ze zich als zuigvisjes hechten aan rijke, eenzame burgers, die dat willens en wetens toelaten. Een aparte levenstijl, dat wel. De regie omzeilt de vraag hoe de deal steeds tot stand komt, terwijl verder voorspelbaarheid troef is: zij speelt het hard (want, zo weten we via een handige hint, zij heeft nooit nestwarmte gekend) en hij krijgt wroeging en biecht alles op aan een stel dat hem als een ersatz/adoptiezoon in huis zou nemen. Op een vrijscène met toekijkende oma na is alles binnen de lijntjes gefilmd. Ziemlich unspannend.

In het inleidende praatje was van het Japans van de regiseeur twee woorden te verstaan: hard-boiled en film noir. Soo, de held van het verhaal verliest op jeugdige leeftijd zijn broertje aan een ciminele kidnapper. Op latere leeftijd gaat hij naar hem op zoek. Het begin van een turbulente thiller met een vrij conventioneel verhaal, en een onconventioneel aantal doden. Om in filmtermen te spreken: Face/Off meets Kill Bill Vol.1.

Man wordt wakker in een bolletjespyjama, maar dat is niet zijn grootste probleem. Want hoe komt hij die witte kamer uit? Ondertussen maakt ergens in Mexico iemand zich op voor een showworstelwedstrijd. Hoe deze twee verhaallijnen samenkomen is vooraf niet te raden, maar blijkt achteraf natuurlijk verrotte logisch. Tenminste, als je de fantasie van de maker hebt natuurlijk. Prettig fantasievol als de kleur van de pyjama.

Cultregisseur verfilmt ook eens een formulefilm met een formulescript en formule-acteurs. Agent werkt zich steeds meer in de nesten met corruptie en drugsgebruik, maar als in een blije high-schoolfilm worden al deze problemen in 1 korte scene rondom het einde afgewikkeld. Nicholas Cage 'speelt' Nicholas Cage; de kijker verveelt zich.

Wat begint als zwarte komedie wordt gaandeweg een Lynchiaans associatief drama, waarin we de onttakeling van Tony's succesvolle leven krijgen te zien. Helaas is de stijlbreuk niet goed voor de continuiteit, en worden goede scenes afgewisseld met niet zo terzake doende filmerij.

(Wél met de meest originele manier van hoe een onderbroek een einde aan iemands leven kan maken.)

Zoals je dus blijkbaar Japanse giallo’s hebt, zo heb je dus ook Waalse giallo’s. Amer begint al goed met de zeer authentiek aanvoelende, Goblin-achtige muziek onder de openingscredits. Wat volgt is een - zoals het in dit genre hoort - onsamenhangende mix van thriller, horror en erotiek, opgebouwd uit nerveuze cuts en extreme zoomshots. We volgen een meisje van jeugd tot volwassendom, waarbij de film de vorm aanneemt van achtereenvolgens gothic horror, softseksfilm en slasher. Elke handeling is met nadruk gefilmd en van geluidseffecten voorzien; zo worden zelfs boodschappen bij de kruidenier en een potje straatvoetbal omineus.

Alleen de muziek blijkt vintage italorock uit de seventies, de rest komt volledig uit de koker van regisseurspaar Hélène Cattet en Bruno Forzani. Het resultaat is een uiterst geslaagde ode aan de giallo, die met grote kennis van het genre gemaakt en prachtig gefilmd is, al voert vorm de boventoon en lijkt de inhoud een beetje met het badwater weggegooid. Dat laatste scheelt toch net die ene ster.

Een enigszins nerveus (vooral zij), maar enthousiast duo licht toe: ’We hebben ons bij het script sterk laten inspireren door de muziek. We hebben het samen geschreven, telkens gaven we elkaar het script weer door en vulden we elkaar aan.’
Dachten jullie tijdens het schrijven nooit op enig moment: nu gaan we echt te ver en is elke logica zoek?
Forzani: ‘Het was wel constant zoeken naar een, hoe zeg je dat, equilibrium... eh, balans, ja.’
Wat betekent de titel?
‘Amer betekent ‘bitter’, het is de smaak die na afloop bij het publiek moet achterblijven. Maar het is ook een woordspeling op ‘à mer’: Frans voor ‘aan zee’, waar de hele film zich in feite afspeelt.’
Als je één favoriete giallo zou moeten noemen?
‘Profondo Rosso van Dario Argento, geen twijfel mogelijk! Maar ook Lucio Fulci is van grote invloed geweest.’
Wat wordt jullie volgende project?
’We gaan een versie van Amer maken vanuit een mannelijk perspectief, die zich in Brussel gaat afspelen.’

Een corrupte politieman met Geert Wilders-kapsel haalt een veroordeelde huurmoordenaar uit de gevangenis die een perverse seriemoordenaar voor hem moet opsporen, zogenaamd omdat de moordenaar een jeugdvriend van de veroordeelde is, maar eigenlijk gewoon omdat de cop nog te lui is om zijn eigen veters te strikken en liever op het vriendinnetje van de veroordeelde past: dat kan alleen in Thailand (maar het had ook bijvoorbeeld Korea kunnen zijn).

Na een eerste halfuur waarin de film nog alle kanten opschiet en de ondertitels voor bescheiden hilariteit zorgen (‘You sound you love her very much’), vindt deze bizarre thriller zijn draai, mede dankzij een parallelle verhaallijn over de twee jeugdvrienden, die zowaar ontroert tussen alle gewelddadige gore. Een ontknoping die voor de oplettende kijkers niet helemaal onverwacht komt, zorgt voor een voor het genre ongewoon emotioneel geladen slotscène. Kleine aanrader.

Documentaire over een Spaanse holocaust-fabulant die in 2005 door de mand viel. De eerste tien minuten verlopen vlot, er wordt in hoog tempo uitgelegd hoe de vork in de steel zit: Enric Marco zat niet zoals hij decennialang voor het Spaanse publiek had volgehouden, in concentratiekamp Flossenburg, maar in een reguliere gevangenis in Kiel. Later zou hij 'voor de goede zaak' zijn ervaringen aandikken tot een KZ-getuigenis. Anders dan het beruchte geval Binjamin Wilkomirski is hij nooit echt in zijn eigen leugens en halve waarheden gaan geloven. Wat nu pijnlijker is? Tja. Marco is in elk geval een irritante, ijdele persoonlijkheid die bij wijze van een halfslachtige biecht afreist naar Duitsland. Deze tocht voegt echter weinig informatie toe aan wat al vanaf het begin duidelijk was.

Ja hoor, we hebben hem: de eerste nul-sterren-film! Pretentieuze titel (naar de laatste kaart uit de Tarot), grofkorreligheid, at random montage, abstractie, at random soundtrack (integraal noiseconcert van Jim O'Rourke, alsof je thuis een cd opzet), vaag herkenbare beelden van waaiende blaadjes en lichtspiegeling in water, overbodigheid, het totaal ontbreken van enige ontwikkeling: check en dubbelcheck. En dan te bedenken dat deze film bijna zijn beoordeling misliep: ondergetekende was de enige bezoeker.

Geestige publieksfavoriet naar een verhaal van Roald Dahl, dus voor Amerikaanse zoetsappigheden of hoeksteengezin-ideologie hoeft niet gevreesd te worden. Ondergetekende ziet liever ouderwetse stopmotion dan 3-D animatie: pluspunt! Sterke karakters, goed getimede ironie: meer punten. Zeer geslaagde, carnivore tegenhanger van Chicken Run over een vos die het niet kan laten op jacht te gaan bij de plaatselijke pluimveehouders.

Typisch zo'n film waarvoor het erop of eronder is - mijn oordeel: een schitterend gefotografeerde mislukking. Een versimpelde, koude versie van Werner Herzogs Aguirre der Zorn Gottes. Want hoe lyrisch van stijl ook, prikkelende verrassingen komen we niet tegen. Deze filmvikingen doen hier wat ze gewoonlijk doen, namelijk elkaar uitdunnen bij elk meningsverschil dat zich voordoet. Een ander manco is de keuze voor gekerstende Vikingen (hun hoofdman heeft een onverstandige obsessie voor de weg naar Jerusalem, onder zijn leiding komen ze uit aan de Amerikaanse kust). Je zou toch iets meer van de cultuur en godenwereld van de historische Vikingen willen terugzien - tenslotte hebben ze het ruim twee eeuwen uitgehouden in Amerika. Iets dergelijks was ook het probleem met Refns vorige film Bronson, over een langgestrafte gevangene met een primitieve persoonlijkheid. De regisseur mag dan gefascineerd zijn door zijn onderwerp, de aanname dat de kijker die fascinatie zal delen is een slag in de lucht.

Print, knip uit, plak en draag!

Deze zwarte komedie uit Estland doet bij tijd en wijlen ernstig aan het vroege werk van David Lynch denken, met name Eraserhead, door zijn gebruik van gruizig zwart/wit en bizarre symboliek. Tony is een manager die door zijn baas gedwongen wordt een groep fabrieksarbeiders te ontslaan. Toch is het een goed mens, zo wordt door diverse nevenpersonages benadrukt. De openingsscène getuigt van typisch Oost-Europees surrealisme: terwijl Tony zijn vaders begrafenis leidt, wordt op de achtergrond een autootje zonder reden in de prak gereden; het dweilorkest zet na enkele tellen zijn treurmars voort. Later rijdt Tony een hond aan en vindt hij in het bos een hele partij afgezaagde handen. Helaas is het niveau van de film erg wisselvallig; uiterst geslaagde scènes zitten gesandwicht tussen delen die slechts verveling of verwarring teweegbrengen. En dat is heel jammer, want je ziet zo wat voor een festivalkneiter met het badwater wordt weggegooid.

Het publiek verlaat stilletjes de zaal, alsof niemand wil laten merken dat hij of zij er geen sikkepit van begrepen heeft.
Wellicht is de titel een woordspeling (St. Tony = Estonia)?