De terugkeer van Frank en Manhog
Om de aard en de vorm van het heelal te becijferen, heeft men op dit moment maar liefst elf dimensies nodig. Het is een idee dat het menselijk voorstellingsvermogen ver overstijgt; hier raakt harde wetenschap aan metafysica. De eerste keer dat ik hierover hoorde, was tijdens een vraaggesprek met Jim Woodring, toen de Amerikaanse auteur te gast was op de Haarlemse Stripdagen van 2000. Het was geen toeval dat uitgerekend hij dit gegeven ter sprake bracht.
Jim Woodrings verhalen spelen zich af in een surrealistische, betoverende wereld met wetten die weinig met die van ons te maken hebben en die bovendien poorten bevatten naar verborgen, nóg vreemdere werelden. Zijn belangrijkste personages Frank en Manhog stuiten af en toe op zo'n poort en deinzen dan doorgaans vol afgrijzen terug. Horror is een centraal element in Woodrings werk. Sterker nog: hij beschouwt het als een 'heilige' emotie. Als kind was hij door een zeldzame aandoening voortdurend in het gezelschap van afschrikwekkende wezens. Pas op latere leeftijd leerde hij door oosterse meditatietechnieken zijn hallucinaties te bedwingen. In zijn werk spelen de kikkers uit zijn visioenen een grote rol, en niet slechts als visuele lekkernij. Amfibieën zijn in staat om in twee werelden te leven, zowel op het land als in het water. Voor Woodring staan ze symbool voor wezens die zowel in de materiële wereld als op een astraal niveau kunnen bestaan, zo legde hij in het interview uit.
Het is jammer dat Weersomstandigheden zonder dit soort achtergrondinformatie op het Nederlandse publiek wordt losgelaten, want zó zijn Woodrings - woordloze - strips nogal ondoorgrondelijk voor wie de auteur niet reeds in de jaren '90 volgde. Toen was hij een van de meest opzienbarende nieuwe namen uit de stal van Fantagraphics, maar door een krimpende stripmarkt was hij de laatste jaren gedwongen zich te werpen op de wereld van de beeldende kunst. Hij is actief als ontwerper van designer toys, maar Weathercraft, zoals de originele titel luidt, is het eerste stripalbum van zijn hand sinds bijna een decennium.
In Weersomstandigheden zien we alle personages uit Woodrings eerdere werk terug: Frank, de onpartijdige toeschouwer, die voor de lezer als een gids fungeert, heeft eigenlijk maar een klein rolletje. Hij legt zich erbij neer dat hij óók maar weinig begrijpt van dit betoverde universum en doet alleen huiselijke dingen, of gaat wat picknicken met zijn huisdiertjes Pushpaw en Pupshaw. De hoofdrol is voor Franks eeuwige belager Manhog, zoals zijn naam aangeeft een wezen zonder enige beschaving, half mens, half varken, en hierom tot het slechte geneigd. In dit verhaal is Manhog de speelbal van twee magiërs. Zij drijven hem in de armen van Whim, een demonisch figuur die hem aan wrede experimenten onderwerpt in een laboratorium. Met hulp van Frank weet Manhog te ontsnappen en Whim zelfs te verslaan - diens lichaam valt in vele stukken en Whims ziel, gereduceerd tot een soort wormpje, kruipt in een plant om weer uit te groeien tot een nóg gevaarlijker wezen. Dan beginnen Manhogs beproevingen pas goed, tot sadistisch genoegen van de twee magiërs. De enige uitweg komt pas als Manhog openstaat voor wat je 'verlichting' zou kunnen noemen.
Toch is een synopsis doorgaans een hopeloos ontoereikend middel om het werk van Jim Woodring recht te doen, want zijn grafische benadering is uniek in de stripwereld. Zijn invloeden zijn uiteenlopend, van Max Fleischer (Betty Boop) tot 17e Hollandse meesters tot Indiase tempels tot de Surrealisten van de 20 eeuw. Hij is een beeldendenker pur sang; met zijn stijl weet hij een volstrekt persoonlijke sfeer te scheppen. Fans van het eerste uur zullen misschien met lichte teleurstelling vaststellen dat Woodrings werk 10 jaar geleden al uitontwikkeld was. Het interval zie je er niet vanaf; grote verrassingen ontbreken in Weersomstandigheden. Maar wellicht is dat ook te veeleisend voor een auteur die al zó ver van de mainstream opereert? Voor wie Woodring nu pas ontdekt zal dit niettemin een hoogst origineel en intrigerend album zijn dat naar meer smaakt - ondanks de slordige uitvoering van de Nederlandse editie (NB: de Amerikaanse staat pas voor voorjaar 2010 in de planning).
Weersomstandigheden - Jim Woodring, Oog en Blik/De Bezige Bij, E 12,50 ISBN: 9789054922759