Afgelopen dinsdag 17 januari 2012 ontving NRC-tekenaar Siegfried Woldhek de Inktspotprijs 2011 in Nieuwspoort in Den Haag - maar wie goede ogen en een goed geheugen heeft, moet zijn opgevallen dat zijn winnende portret van staatssecretaris Bleker een andere versie is dan die destijds in het NRC verscheen. Staan de reglementen van Nederland’s grootste prijs voor cartoonisten toe dat inzendingen voor de competitie worden aangepast?

We leggen het voor aan Hans IJsselstein Mulder, directeur van de Stichting Pers & Prent en organisator van de Inktspotprijs, die bevestigt dat dit inderdaad is toegestaan. ‘Het kwam in het verleden wel vaker voor dat inzendingen mooier werden gemaakt nadat ze gepubliceerd waren. Sommige inzendingen die bijvoorbeeld in zwart/wit in de krant verschenen zijn, zijn later ingekleurd voor deelname aan de Inktspotprijs. Andere tekeningen die op klein formaat in de krant stonden, werden opgeblazen, dat levert ook een ander effect op. Zolang het geen compleet andere tekening is, doen we daar niet moeilijk over. En in Woldheks geval bleef het idee hetzelfde: Bleker die het laatste bloempje in de natuur vertrapt. Het enige verschil is dat hij lacht op de NRC-tekening en boos kijkt op degene die voor inzending is gebruikt.’ Dat er twee tekeningen zijn, wist hij, zo vult hij aan, ‘maar het verschil is zo klein dat veel kranten de NRC-tekening bij hun artikel over de Inktspotprijs hebben geplaatst, zonder te zien dat deze anders is dan het portret dat gewonnen heeft.’

Toch is Zone 5300 niet de enige die het opviel: ook op NU.nl plaatste een internetgebruiker beide tekeningen, vergezeld van het commentaar ‘Zoek de verschillen’ (reactie nummer 12). Maar belangrijker is natuurlijk de vraag of álle Inktspotprijs-deelnemers op de hoogte waren van de mogelijkheid om hun inzending te verfraaien. Runner-up Ruben L. Oppenheimer in elk geval niet, zo laat hij desgewenst weten. Oppenheimer wil vooropstellen dat hij zijn collega Woldhek, ‘die al bij de krant tekende toen ik nog in de wieg lag en al zolang ik leef op deze prijs heeft moeten wachten’ de overwinning van harte gunt, maar dat hij wel zeer verbaasd was toen hij met de twee versies van de tekening werd geconfronteerd. ‘Want ik heb eerlijk gezegd nooit gehoord, gelezen of begrepen dat tekeningen na publicatie nog veranderd mogen worden. Het enige dat ik begrepen heb, is dat de tekening in een krant of tijdschrift gepubliceerd moet zijn, ik lever mijn tekeningen dan ook al jaren ongewijzigd in, zoals ze oorspronkelijk zijn gepubliceerd.’ Hij vindt het daarnaast maar de vraag of de tekening grotendeels hetzelfde is gebleven. ‘In de oorspronkelijke tekening vind ik de gelijkenis met Bleker minder geslaagd dan in de tweede versie die in de prijzen viel.’ Wat hij in dit geval erg pijnlijk vindt, is dat er volgens de juryvoorzitster gekozen moest worden tussen de inhoud - zijn tekening - en de kunstzinnigheid - Woldheks tekening. ‘De vraag kan gesteld worden of de jury op basis van het oorspronkelijke portret wel tot dezelfde conclusie zou zijn gekomen. Als ik mij aan een uitspraak moet wagen, zou ik concluderen dat het ingediende portret intenser en mooier is uitgewerkt dan het gepubliceerde.’

Of Oppenheimer gelijk heeft met zijn conclusie mag u zelf bepalen. Buiten kijf staat echter dat de reglementen en condities waarop de inzendingen getoetst worden blijkbaar duidelijker geformuleerd én gecommuniceerd moeten worden als niet alle deelnemers ervan op de hoogte zijn. De hoofdrolspeler in deze geschiedenis, winnaar Siegfried Woldhek, is vooralsnog helaas niet bereikbaar voor commentaar. Wordt vervolgd?

UPDATE: Winnaar Siegfried Woldhek kon door drukte niet eerder reageren, maar liet ons vanmorgen, op maandag 23 januari, zijn antwoord weten: 'Ik vind in het algemeen, en dus ook voor deze prijs, dat het goed is om heldere reglementen te hebben en die te communiceren.'