Vlak voor de Haarlemse Stripdagen verscheen deel twee van De Vliegenkoning van het Franse auteursduo Mezzo en Pirus. De Oorsprong van de wereld liet vier jaar op zich wachten, maar dat was het waard: zowel tekst als tekeningen zijn messcherp en intrigerend.

Een wachttijd van vier jaar kan verschillende oorzaken hebben. Weinig verbazend: kleine onafhankelijke uitgevers zoals Sherpa hebben het niet makkelijk. De nauwgezette tekenstijl van Mezzo is echter de belangrijkste factor - dat is in een oogopslag te zien. Menigeen zal hem altijd met Charles Burns willen vergelijken, maar in dit geval durf ik de stelling aan dat de leerling de meester overtreft. Waar Burns beperkte anatomische techniek voor verwarring zorgt wanneer hij zich aan realisme waagt (de hoofdpersonages in diens Black Hole zijn niet eenvoudig uit elkaar te houden), zit dit in De Vliegenkoning gebeiteld. En laten we het niet over het over het hoofd zien zoals zo vaak bij strips: er zal ook aan de tekst ook het nodige schaafwerk zijn verricht. Pirus' scenario kan zich met zijn bloemrijke stijl meten met de beste hard boiled detectives. Het strenge rooster dat Mezzo voor zijn pagina-indeling hanteert, weerspiegelt dat van het scenario, waarin op gezette tijden het perspectief van een ander hoofdpersonage in een monoloog aan bod komt.

De (anti-)held Eric is nog steeds een richtingloze, cynische eikel, die - regelmatig gedrogeerd - betrokken raakt bij de zaakjes van plaatselijke criminelen, lugubere types recht uit de wereld van een David Lynch, die onze Eric gunstig doen afsteken - totdat hij zijn gehate stiefvader Francis zó toetakelt met een koevoet dat deze een oog verliest. Mama wil alles met de mantel der liefde bedekken, maar dan blijkt Francis een geheime vriendin te hebben met banden met zware jongens die Eric later een lesje leren. Iedereen bedriegt iedereen en het cynisme viert hoogtij. De enige sympathieke personages zijn Meneer Genero, de man die Eric's vriend Damien in deel 1 doodreed en sindsdien door schuldgevoelens gekweld wordt en nieuwkomer David, een dandy-achtige kunstacademiestudent met een hoog IQ. En dan zijn er de doden, zoals Damien en de gangster Becker, die alle seks, geweld en intriges met lede ogen aanzien. Dat ze geen invloed op de gebeurtenissen meer hebben (op een enkele verschijning aan geliefden na) spreekt voor zich, maar onderling kibbelen kunnen ze wel. Deze dimensie is in De oorsprong van de Wereld aanmerkelijk meer van belang, ook omdat er meer personages het loodje leggen. Dat is grappig bovendien!
Kortom, het hoge niveau van de reeks wordt onverstoorbaar voortgezet. Gelaagd, stijlvol, intens, verzorgd uitgegeven en vertaald, en meerdere herlezingen waard.

ISBN 978-90-8988-025-3
Prijs: € 19,95

Strip is een visueel medium. Een slecht geschreven verhaal kan door fenomenaal tekenwerk toch nog een plezierige leeservaring zijn. Een goed geschreven verhaal dat getekend is door iemand die niet weet wat hij doet, is vanaf de eerste bladzijde gedoemd te mislukken. Daar kom je als lezer niet doorheen. Ze heten allemaal Mohammed van Jérôme Ruillier is om die reden onleesbaar.

In deze graphic novel staan de getuigenissen opgetekend van de eerste en tweede generatie Marokkaanse migranten die in Frankrijk zijn gaan wonen om een beter bestaan op te bouwen. Aan bod komen bijvoorbeeld de onmogelijkheid om hogerop te komen in een autofabriek en de problemen van kinderen die opgroeien als tweede generatie arbeidsmigranten. Allemaal goed bedoeld en het is interessant om de verhalen van migranten te vernemen, maar het tekenwerk is van zulke matige kwaliteit dat ik er niet doorheen kom.

Ruillier geeft de sprekers dierkoppen (Beren? Katten?) in plaats van gewone hoofden, net als Art Spiegelman die in de klassieke graphic novel Maus het overlevingsverhaal van zijn Poolse vader optekende en daarmee een prachtige striproman maakte over de ontberingen die de joden tijdens de holocaust moesten doorstaan. Spiegelman gebruikte diersoorten om de verschillende afkomst van mensen aan te geven. Hij tekende de Joden als muizen, de Duitsers als katten, de Amerikanen als honden en de Polen als varkens.

Waarom ik Maus noem in het kader van Ze heten allemaal Mohammed? De Marokkaanse auteur Abdelkader Benali vergelijkt in zijn voorwoord het boek van Ruillier zonder blikken of blozen met Maus en noemt Ze heten allemaal Mohammed: 'een vertelling die in ambitie en opzet veel weg heeft van het beroemde Maus van Spiegelman en die het wat mij betreft qua uitvoering en intensiteit naar de kroon steekt.' Ik vraag me af of Benali Maus goed gelezen heeft, want waar Spiegelman een tekenaar is die weet hoe hij visueel een verhaal moet vertellen, tekent Ruillier voornamelijk talking heads in een naïeve stijl die wegheeft van een driejarige die met zijn ogen dicht Nijntje probeert na te tekenen. De vertelling in Ze heten allemaal Mohammed wordt gedragen door de handgeschreven tekst die in het boek overheerst, niet door de tekeningen.

Ik denk dat Benali goede intenties verwart met vakmanschap.

Ruillier baseerde zijn boek op het werk van filmregisseur en politica Yamina Benguigui die vele immigranten interviewde voor haar film Mémoires d'immigrés. Ook zij is vol lof over Ruillier in haar voorwoord: 'Omdat ik de capaciteiten van de graphic novel volledig serieus neem ben ik ervan overtuigd dat dit boek een stap in de goede richting is om dit fundamentele aspect van de Franse samenleving, de allochtonen, op een nieuwe manier een plaats te geven in het Franse bewustzijn.' Fijn dat Benguigui de capaciteiten van de graphic novel serieus neemt, jammer alleen dat ik in de pagina's die volgen nergens iets zie wat op een goede graphic novel lijkt. Na alle lofuitingen van Benali en Benguigui zijn de verwachtingen hooggespannen, maar wacht de lezer alleen nog maar teleurstelling.

Iemand die wel heel goed de menselijke ervaring in erbarmelijke omstandigheden weet te visualiseren is Joe Sacco die een reeks journalistieke strips maakte over oorlogsgebieden als de Gazastrook, Bosnië en Irak. Ik raad de lezer die geïnteresseerd is in dit genre strips dan ook van harte de boeken van Sacco en Spiegelman aan. Laat het broddelwerk van Ruillier maar links liggen.

ISBN: 978 90 549 2357 2
Prijs: €29,90