Net als in zijn eerdere speelfilm Involuntary kiest de Zweedse regisseur Ruben Östlund in opvolger Play het perspectief van de machteloze toeschouwer. Klein leed wordt op een bijna voyeuristische manier vastgelegd, alsof het beelden van een perfecte beveiligingscamera betreft.

We zien hoe drie jochies in een winkelcentrum geïndoctrineerd worden door een groepje oudere jongens, die erin slagen de drie op sleeptouw te nemen en ze langzaam van alle waardevolle spullen te beroven. Door het trage verloop van de film wordt de situatie steeds pijnlijker. Elk verzet van de slachtoffers wordt geroutineerd de kop ingedrukt door de aspirant-criminelen. Volwassenen lopen achteloos voorbij of doen alsof hun neus bloedt.

Met Involuntary had Östlund een geweldige vorm gevonden, die deed denken aan de lange, statische scènes van landgenoot Roy Andersson. De kijker voelde zich bijna medeplichtig aan uit de hand gelopen situaties, na drankmisbruik van minderjarige discomeisjes bijvoorbeeld, of tijdens een seksueel getint vrijgezellenweekend.

Play is saaier, omdat hier maar één situatie uitgewerkt wordt. Maar het grootste bezwaar is dat Östlund zich ontpopt als Filmmaker Met Een Boodschap. Belangrijk detail is dat de daders zwart zijn, in tegenstelling tot de slachtoffers. Wil de regisseur ons bewust maken van politiek correcte sentimenten? Misschien dat dit in Scandinavië nog relevant is, maar in Rotterdam komt dit vooral over als overbodig en pedant.

Nog te zien op di 31-1 (22:30, P4), wo 1-2 (14:15, Schouwburg) en za 4-2 (22:30, P4)

3D is al jaren het nieuwe toverwoord, en ook het IFFR ontkomt daar niet aan. Was er een aantal jaren geleden al een vertoning van Hitchcocks zelden geziene 3D-print van Dial M For Murder, nu is er de eerste 3D-Tiger-competitiefilm A Fish. Hitchcock had het destijds niet zo op die nieuwerwetse gimmick en leverde een paar plichtmatige 3D-effecten in een film die vooral klassiek werd door het doortimmerde scenario en het stevige acteerwerk. Na 20 minuten vergat je dat je naar een 3D-film zat te kijken. Want dat is de makke van het gros van de 3D-films: door al dat effectbejag ben je je er als kijker ontzettend van bewust dat het niet echt is wat je ziet, terwijl je eigenlijk ongemerkt een wereld ingetrokken moet worden. En verrek, wie A Fish ziet, zal die ouwe Alfred H gelijk moeten geven: het debuut van Park Hong-Min zou meer gebaat zijn geweest bij een goed scenario. Hoewel sommige 3D-effecten leuk zijn gevonden (het autoraampje in de beginscène bijvoorbeeld), ziet het er soms hoofdpijnverwekkend uit en voegt het hoegenaamd niets toe aan het verhaal over een tamelijk onsympathieke professor die op zoek is naar zijn vrouw, die sjamaan is geworden op een eilandje. De zoektocht wordt doorsneden met niet terzake doende scènes van twee kibbelende vissers in een dobberend bootje. Als puntje bij paaltje komt, blijkt dat we naar een tergend trage Koreaanse update van The Sixth Sense hebben zitten kijken.
Hong-Min had méér moeten doen met de pratende vis uit de titel: die acteerde tenminste alsof zijn leven ervan af hing.

De Australische cinema blinkt uit in geweldadige portretten van bajesklanten: Ghosts Of The Civil Dead en Chopper zijn uitstekende voorbeelden, waarbij je op het puntje van je stoel blijft zitten. Hail probeert het wel maar blijft in de achterhoede steken, ondanks de intens ongure kop van Danny Jones die net als zijn vrouw Leanne zichzelf speelt.
Het script is simpel. Dat mag, mits het geen richtingloze indruk maakt en dat is hier meer dan eens het geval. Man komt uit gevangenis. Terug bij zijn vrouw is man voor even gelukkig. Zuipen, roken, flikflooien, ouwehoeren, winkeldiefstalletjes. Baantje in een garage, dat geeft hoop. Maar dan: dealer komt langs, vrouw dood. Man wil wraak. Het tumult in Danny's hoofd wordt verbeeld met artistieke experimenteerfilmerij, met wisselende resultaten: het zwevende paard is een echt WTF-moment, maar de abstracte beelden gaan op den duur vervelen, net als het hoofdpersonage.

Ik sluit me geheel aan bij collega Sandra de Haan. Verwacht hier geen gepolijste animatie: de regisseur is de stijl van manga-auteur Yoshihiro Tatsumi trouw gebleven en die is rauw en zonder opsmuk. Ongeveer een dozijn verhalen en persoonlijke herinneringen komen aan bod. Vaak levert een dergelijke aanpak een warrig geheel op. Zo niet hier! Eric Khoo weet de sfeer van Tatsumi's maatschappijkritische verhalen over tegenslag en ontgoocheling goed vast te houden. Hij is een van de eerste auteurs die nadrukkelijk voor een volwassen publiek ging werken. Zijn verhalen zijn pakkend, realistisch en ver van sentimenteel.

Voor wie op zoek wil naar Tatsumi's werk is er goed nieuws: sinds kort is het ook in het Engels verkrijgbaar, bijvoorbeeld bij Drawn & Quarterly.

Peter von Bagh is de onbetwiste filmpaus van Finland en op dit IFFR is er een speciaal programma onderdeel aan hem gewijd. The Count gaat over een huwelijkszwendelaar (mooi ouderwets woord) die hier zichzelf speelt. Dat klinkt interessant, maar interpretatie die voornoemde beroepscharmeur ten beste geeft, laat zich samenvatten in twee woorden: 'Benny' en 'Hill'.

Het voorfilmpje, Pockpicket, over een zonderlinge jongeman die stiekem geld stopt in de zakken van voorbijgangers is daarentegen heel goed te genieten. Vier sterren.

Noem me bevooroordeeld, maar ik ben in het algemeen niet zo'n fan van Tiger Awards-competitiefilms: te politiek correct, verantwoord en vaak gewoon niet goed genoeg. Tokyo Playboy Club en Four Suns (over die tweede later meer) stellen echter niet teleur. Tokyo Playboy Club is een Japanse lowbudgetfilm zoals we die wel vaker hebben gezien: opportunistische losers, stuntelende gangsters, een dosis zwarte humor en een scheut grafisch geweld. In een verlopen nachtclub ontmoeten we de kruiperige eigenaar, zijn slonzige rechterhand en drie giechelige dansmariekes die vermoedelijk zo uit de schoolklas zijn geplukt. De gebeurtenissen gaan een tandje sneller wanneer een oude vriend van de eigenaar opduikt, die het binnen de kortste keren aan de stok heeft met de lokale gangsters, type Peppi en Kokki. Het scenario is op een prettige manier onvoorspelbaar, met personages en verhaallijnen die halverwege opduiken of verdwijnen, maar alles valt op het einde netjes op zijn plaats. Meest memorabele scène: het ongelukje met de elektrische tepelklemmen op de hotelkamer. Dat de som der delen uiteindelijk minder memorabel uitvalt dondert niet: voor wie van gezellige Japanse gekkigheid houdt, zijn dit twee welbestede uurtjes.

Dwergen en dildo’s, beloofde het programmaoverzicht. En dat krijgen we in deze jaren zeventig porno die tevens een satire is op de klassenstrijd. De titel laat zich vrij vertalen als ‘Neukieneukie op zijn Braziliaans’ en ook dat krijgen we, met echte seks en echte cumshots, die echter eerder hilarisch dan opwindend zijn. Hetgeen niet in de laatste plaats te danken is aan de liftmuziek die de seksscènes van een - al dan niet bedoelde - komische begeleiding voorziet. En we krijgen meer harige lichamen dan we tegenwoordig van porno gewend zijn omdat de seventies nu eenmaal een harig tijdperk waren, op dat van de hoofdpersoon na. Dat is de dwerg Siri, die zijn bestaan als huisknecht en seksslaaf ontvlucht in gezelschap van zijn enige bezit: een grote doos vol dildo’s. Die komen hem ook goed van pas bij zijn lotgevallen: uiteraard een reis langs talloze oversekste dames. Uiteindelijk schopt hij het zelfs tot seksexpert voor een passerend buitenaards ruimteschip, dat eruitziet als een enorme pik en geregeld witte vloeistof spuit. In liters welteverstaan. De bijna postmoderne introductie van dat ruimteschip behoort overigens tot de grappigste scènes van de film; die gaat namelijk twee keer mis, waar Siri’s droge voice-over de Special Effects-afdeling dan verantwoordelijk voor houdt. De derde keer gaat het goed, zegt hij, waarna je op het balkon boven hem een man een rookbommetje ziet afsteken: het ruimteschip is geland. Een knulligheid die de film typeert, maar daarnaast ook hoogst innemend en vermakelijk is. De makers mochten zich bovendien gelukkig prijzen met Chumbinho, de kleine acteur die Siri speelt, omdat diens koddige en tegelijkertijd aandoenlijke mimiek Fuk Fuk à Brasileira een hart geeft. En dat is zeldzaam in pornofilms.

De voorstelling van Heddy Honigmanns And then one day was zo exclusief dat hij niet eens in de programmering stond. Haar nieuwe korte film zou dan ook al eerder in première gaan, maar werd uitgesteld omdat Honigmann, die faam verwierf met haar documentaires, in het buitenland verbleef. Vandaar ook dat organisator Het Instituut voor Beeld en Geluid ter plekke kon aankondigen dat de eerste druk van de verzamel-DVD met haar documentaires al was uitverkocht voordat de officiële presentatie plaatshad; die was namelijk aan de première van haar korte film gekoppeld.
Nadat de Grande Dame van de Nederlandse documentaire uitgebreid geëerd was met een reeks levendige toespraken, aan elkaar gepraat door cabaretier Jan Jaap van der Wal, kreeg het publiek twee korte fictiefilms van haar te zien. Als eerste Uw mening graag, waarvoor hoofdrolspeelster Anneke Blok in 1989 een Gouden Kalf ontving, en die ondanks de typische jaren tachtig-kleding geheel niet gedateerd is geraakt. Haar onderwerp, wat vrouwen doen als ze verliefd zijn, zal dan ook altijd even herkenbaar als tijdloos blijven. Een fijne opwarmer voor het actuele And then one day, dat in alle opzichten een film van deze tijd is. Honigmann vertelt haar verhaal in twee delen. ‘And then one day there was headgear,’ opent ze, waarna er een parade historische beelden van hoofddeksels volgt. In het tweede deel speelt Maryam Hassouni Alia, een goed geïntegreerde Marokkaanse Nederlandse die al sinds haar dertiende niet meer zonder hoofddoekje over straat gegaan is. Honigmann schetst in liefdevolle beelden wat dit gebruik voor Alia betekent, en toont en passant dat het helemaal niet verschilt van alle andere hoofdtooitradities die de wereld kent. Haar ontknoping legt dan ook feilloos de absurditeit bloot van een verbod op hoofddoekjes. Dat het niet haar bedoeling was om een anti-Wildersfilm maken, vertelde Honigmann in de Q&A na afloop, niettemin is And then one day onmiskenbaar een politieke film - die er bovendien in slaagt een heikel onderwerp met opmerkelijk veel lichtheid, humor en warmte invoelbaar te maken. Kortom: Misschien Wel Een Heel Belangrijke Film in deze tijd.