De groepsexpositie Attraction of the Opposites overbrugt drie belangrijke Rotterdamse evenementen: het zojuist afgeronde IFFR, het aankomende Art Rotterdam (10-13 februari) en de Rotterdamse Museumnacht (5 maart). Bezoekers van IFFR XL kregen al een voorproefje; de officiële opening is op 10 februari, vanaf 17.00.

In de industriële omgeving van de Rotterdamse hofbogen huist kunstruimte Cucosa, waarin 11 internationale galeriehouders tijdelijk hun gang mogen gaan. Zij tonen werk van in het totaal 25 hedendaagse kunstenaars. De aanstormende Rotterdamse galerist Bob Smit selecteerde bijvoorbeeld de plastic mitrailleurs van Rob van der Hoeven (Family Values, zie hierboven). De Londense Charlie Smith Gallery koos onder meer de videoserie Safe Riots van Alexis Milne (zie hieronder).

Attraction of the Opposites gaat officieel van start op 10 feb, van 17.00-1.00. Van 11 feb. t/m 4 mrt. is de tentoonstelling open op do-za van 13.00-18.00. Ook geopend tijdens Art Rotterdam (10-13 feb.) en de Rotterdamse Museumnacht (5 mrt., 20.00-2.00).

A Alegria werd op IFFR neergezet als vernieuwende Latijns-Amerikaanse cinema, een tegenhanger van het extreme naturalisme waar bijna elke jonge regisseur uit het continent tegenwoordig mee aan komt zetten. De doorgewinterde IFFR-bezoeker kent het wel: man uit dorpje komt na anderhalf uur lopen bezweet aan in de grote stad, film afgelopen. Nee, A Alegria is bewust anders en geeft een magische draai aan de harde werkelijkheid.

Een groepje jongeren in Rio komt om onduidelijke redenen in aanraking met geweld. Een jongen in carnavalstenue wordt in zijn voet geschoten, de groep raakt verwikkeld in een uit de hand gelopen protestmars en slaat op de vlucht. Er verschijnen geesten, er ontstaan liefdesrelaties, er wordt gefeest en gehuild, maar waarom precies blijft in het midden. Regisseurskoppel Felipe Bragança en Marina Meliande geven de kijker geen houvast en willen de jeugdige verwondering van de hoofdfiguren rechtstreeks op het netvlies projecteren.

A Alegria is geen goede film; het verloop is houterig en het acteerwerk is onbeholpen. Uiteindelijk is het de makers niet gelukt om de magie over te brengen. Dat zij toch het voordeel van de twijfel krijgen van IFFR en het Hubert Bals Fonds is begrijpelijk; Bragança en Meliande hebben visie en dadendrang en verdienen een kans om met een groter budget dan de 2500 dollar van A Alegria te werken. Nu doen ze nog iets teveel hun best om nergens bij te horen, waardoor de film je door de vingers glipt.

Palm Top Theater is een kastje met spiegels dat je op je iPhone of iPod plaatst, waardoor je een 3D-kijkdoos creëert. Het Rotterdamse medialab V2_ nodigde kunstenaars en mediastudenten uit om animatiefilms te maken voor het systeem.

In de exporuimte van V2_ zijn tien met Palm Top Theater uitgeruste iPods te bekijken, met kleurrijke filmpjes gemaakt door talenten van diverse Europese academies. Verder zijn er vijf iPads en een flatscreen-tv met grotere ‘kijkdozen’ waarop films van bekende kunstenaars draaien.



Het principe van Palm Top Theater is een in drieën opgedeeld scherm, dat door spiegels samengevoegd wordt tot één uit drie lagen opgebouwd beeld. Klinkt ingewikkeld? Bekijk dan de demo-filmpjes of volg de link naar V2_ voor video’s van de expo.



Palm Top Theater is onderdeel van het XL-programma van IFFR, waarin 40 extra locaties rondom het filmfestival vernieuwende cinema-evenementen en -expo's presenteren.

Heavy metal op de marimba is het onwaarschijnlijke onderwerp van Las Marimbas del Infierno, een kruising tussen speelfilm en documentaire uit Guatemala. Regisseur Julio Hernández Cordón koos drie uiterst verschillende personen uit zijn omgeving: een lijmsnuivende zwerfjongere, een huisarts annex heavy-metallegende en een depressieve marimbaspeler. Alleen de bizarre situatie waarin hij ze plaatst is verzonnen, waardoor de film iets krijgt van een sociaal experiment.

De marimba, de met stokken bespeelde tafel met houten plankjes, is het traditionele volksinstrument van Guatemala. Toch is er maar weinig werk voor marimbaspelers. Don Alfonso wordt bedreigd door afpersers en komt met marimba op straat te staan. Hij vindt onderdak bij lijmsnuiver Chiquilin. Die kent huisarts Blacko, ooit een succesvol heavy-metalgitarist. Samen zien ze een gat in de markt: metalmuziek met marimba.

Las Marimbas del Infierno is een ode aan mensen die projecten realiseren die ondenkbaar zijn in landen als Guatemala, zegt Cordón. Net als de drie hoofdfiguren moest de regisseur bedriegen en stelen om zijn doel te bereiken; gehuurde filmapparatuur doorverkopen, bijvoorbeeld, of subsidies aanboren die voor andere projecten waren bedoeld. De film werd een festivalhit, waardoor Cordón veel recht kon zetten. In Guatemala zelf, waar jaarlijks maar een enkele speelfilm gemaakt wordt, zorgde zwerver Chiquilin voor een stunt door de prijs voor beste acteur te winnen op het landelijke filmfestival.

Cordón maakte een sympathieke film, waarin hij door slimme montage en camerastandpunten zijn 'acteurs' overtuigend realistisch in beeld brengt. Er zijn genoeg hilarische momenten, bijvoorbeeld wanneer dames van middelbare leeftijd medische hulp weigeren van Blacko vanwege zijn lange haar. Of wanneer Chiquilin zonder kennis van zaken subsidie probeert los te peuteren in een veel te groot kostuum. Daarbij blijft de tragiek voelbaar. De film lijkt een pleidooi voor het afwijken van de norm, vooral als de norm armoede is.

Somewhere gaat eigenlijk nergens over. Toch heb ik me niet verveeld bij Sofia Coppola’s film over een Hollywood-hunk die zich 90 minuten lang gruwelijk verveelt. De zoveelste première, nog een feestje, weer een doelloos ritje in de Ferrari; meer dan een kiespijnlach kan er niet van af bij ons idool. Inwisselbare schoonheden frequenteren zijn hotelkamer, of hij laat er weer eens een blonde tweeling paaldansen. Nog maar een drankje dan. Zou Heath Ledger zich zo gevoeld hebben voordat hij zich van kant maakte?

Gelukkig heeft onze hunk een slim dochtertje (Elle Fanning), een grappige vriend (Chris ‘Jackass’ Pontius) en een anonieme dame aan de telefoon bij wie hij kan uithuilen. Alle begrip dus voor deze willoze schakel in propagandamachine Hollywood, in de ogen van velen nog steeds de top van de voedselketen. De mens blijft ook op dit niveau een treurig en koddig wezen, verzekert Sofia Coppola ons.

Net als haar succesfilm Lost in Translation heeft Somewhere een verleidelijk, hypnotiserend ritme, waarbij korte scènes en trage, meditatieve stukken elkaar afwisselen. Somewhere lijkt een tussendoortje, maar dan wel van iemand die goed observeert en weet waar ze het over heeft. Groot minpunt is Stephen Dorff; op zich is het logisch dat de hunk gespeeld wordt door een acteur die niet kan boeien, maar Dorffs gezicht kent toch te weinig standen om zo’n minimalistisch verhaal als Somewhere te dragen.

Nog te zien op vr 4-2, Pathé 7 en za 5-2, Cinerama 3.

De onbekende Franse filmmaker F.J. Ossang werd zaterdagavond in het zonnetje gezet met een vertoning plus interview in Luxor, dat vol zat met nietsvermoedende bezoekers die a) de sfeer van het filmfestival wilden opsnuiven, b) geen kaartje konden krijgen voor een andere film, en/of c) zich hadden laten misleiden door de catalogus, die Ossangs nieuwste film Dharma Guns omschrijft als ‘een meesterwerk dat zich onder onze ogen ontvouwt, in een verbluffende slow motion van overduidelijkheid, aan de zijden van Nosferatu en Vampyr.’ Velen verlieten voortijdig de zaal, waarschijnlijk vanwege het onbegrijpelijke plot van deze trage, in zwartwit geschoten gothic-SF-potpourri. De catalogustekst mag dan ook gerust met een korrel zout genomen worden.

F.J. Ossang, exponent van de post-punkgeneratie, maakt fraaie surrealistische beelden met minimale special effects, waarbij hij zich laat inspireren door literaire culthelden; Dharma Guns refereert bijvoorbeeld aan Jack Kerouac, William Burroughs en H.P. Lovecraft. Het gaat mis zodra Ossang zijn beelden laat bewegen. Door een houterige hoofdrolspeler en dito montage komt Dharma Guns niet tot leven en bereikt Ossang nooit het door hem zo gewenste gevoel van droom en illusie. Scènes worden soms onbedoeld lachwekkend, maar ook die momenten zijn schaars dus er is zelfs geen sprake van leedvermaak. Het is dan ook onwaarschijnlijk dat deze prefab-cultfilm ooit een echte cult-following zal krijgen.

Draait nog op ma 31-1, Pathé 7 en di 1-2, LantarenVenster 5.

Een man in midlifecrisis met een veel te jonge vriendin is op zich al een tragikomisch gegeven. Oscarwinnaar Danis Tanovic (No Man’s Land) gebruikt het als vertrekpunt voor Cirkus Columbia, een familie-dramedy gesitueerd in een arm doch pittoresk dorp in Herzegovina, dat bedreigd wordt door de Joegoslavische burgeroorlog.

Divko (Miki Manojlvic), de man in kwestie, keert terug naar zijn oude huis na 20 jaar in Duitsland te hebben gewoond. Ooit moest hij vluchten voor de communisten en nu komt hij zijn gram halen. Zijn ex-vrouw Lucija (Mira Furlan), die hij verdenkt van verraad, wordt het huis uitgeveegd met medewerking van wat bevriende revolutionairen.

Trots paradeert hij met zijn trophy wife door het dorp. Al snel klinkt er achter zijn rug gelach, dat verstomt zodra hij zijn portemonnee trekt. Wanneer hij zijn ziekelijke huiskat kwijtraakt belooft hij een flinke buidel Deutschmarks aan de vinder, waarna het hele dorp uitloopt en zelfs ’s nachts met zaklampen door blijft zoeken. De enige met wie Divko het goed voorheeft is zijn zoon, die hij nooit eerder zag. Zoonlief Martin (Boris Ler) heeft het te druk met het versieren van trophy wife annex speelbal Azra (mooie rol van Jelena Stupljanin). Zij houdt zich voornamelijk stil, maar haar gezicht spreekt boekdelen.

Eigenlijk zijn alle personages aan het begin van de film verdacht en soms onuitstaanbaar; het is knap hoe Tanovic gedurende de film hun sympathieke kanten onthult. Nog knapper: je verlaat de zaal met een goed gevoel, terwijl de oorlog letterlijk in de laatste secondes van de film uitbreekt. Cirkus Columbia toont de mechanismes van de oorlog op micro-niveau en stemt toch hoopvol, in tegenstelling tot het gitzwarte No Man’s Land.

Nog te zien op di 1-2, 10:00, Cinerama 4.

‘La Pianiste for dummies’, zo werd Black Swan al samengevat op Twitter. In beide films draait het om een bijzonder getalenteerde vrouw, respectievelijk een pianiste en een ballerina. In beide gevallen woont de vrouw samen met haar moeder, en beide moeders onderwerpen hun dochters aan geestelijke terreur. Beide dochters slaan aan de vooravond van een belangrijke uitvoering helemaal door, waardoor ze zichzelf gaan mishandelen.

Michael Haneke’s pianiste wordt zakelijk in beeld gebracht; haar omslag naar waanzin lijkt hierdoor onvermijdelijk en laat de kijker hulpeloos achter. Darren Aronofsky neemt in zijn thriller Black Swan de kijker mee in het hoofd van de ballerina, gespeeld door Natalie Portman. Zijn doel is, net als bij zijn andere films, om je samen met de hoofdfiguur een psychische schok te laten ondergaan. Hij slaagt daar heel aardig in mede dankzij de toewijding van Portman, die zichzelf onderwierp aan het spartaanse trainingsschema van een topballerina.

Portman is kandidaat voor een Oscar, maar de meest virtuoze rol wordt gespeeld door de camera; die danst heen en weer langs spiegels, achter coulissen, door gangen en om hoeken, zonder subtiele oogopslagen en lichaamstaal te negeren. Hierdoor wordt de paranoïde sfeer voelbaar tussen onze ballerina en haar concurrentie, en word je meegesleept in haar noodlot.

De boodschap die Aronofsky met zijn hedendaagse Zwanenmeer verkondigt is dat zucht naar perfectie dodelijk kan zijn, iets wat niet alleen de klassieke balletwereld ter harte kan nemen. De regisseur brengt zijn verhaal letterlijk zwart-wit in beeld, in combinatie met vleeskleuren in alle schakeringen, van babyroze tot bloedrood. Je kunt de man simplistisch noemen, maar vergeet daarbij niet dat zijn hoogste streven is om een zo groot mogelijk publiek te raken. Een sleutelzin uit Black Swan komt dan ook van de handtastelijke directeur van het balletgezelschap, gespeeld door Vincent Cassel: ‘I don’t want there to be any boundaries between us’.

Nog te zien op za 29-1 (Pathé 4) en za 5-2 (Pathé 4). Vanaf 3 februari in de Nederlandse bioscopen.