‘La Pianiste for dummies’, zo werd Black Swan al samengevat op Twitter. In beide films draait het om een bijzonder getalenteerde vrouw, respectievelijk een pianiste en een ballerina. In beide gevallen woont de vrouw samen met haar moeder, en beide moeders onderwerpen hun dochters aan geestelijke terreur. Beide dochters slaan aan de vooravond van een belangrijke uitvoering helemaal door, waardoor ze zichzelf gaan mishandelen.

Michael Haneke’s pianiste wordt zakelijk in beeld gebracht; haar omslag naar waanzin lijkt hierdoor onvermijdelijk en laat de kijker hulpeloos achter. Darren Aronofsky neemt in zijn thriller Black Swan de kijker mee in het hoofd van de ballerina, gespeeld door Natalie Portman. Zijn doel is, net als bij zijn andere films, om je samen met de hoofdfiguur een psychische schok te laten ondergaan. Hij slaagt daar heel aardig in mede dankzij de toewijding van Portman, die zichzelf onderwierp aan het spartaanse trainingsschema van een topballerina.

Portman is kandidaat voor een Oscar, maar de meest virtuoze rol wordt gespeeld door de camera; die danst heen en weer langs spiegels, achter coulissen, door gangen en om hoeken, zonder subtiele oogopslagen en lichaamstaal te negeren. Hierdoor wordt de paranoïde sfeer voelbaar tussen onze ballerina en haar concurrentie, en word je meegesleept in haar noodlot.

De boodschap die Aronofsky met zijn hedendaagse Zwanenmeer verkondigt is dat zucht naar perfectie dodelijk kan zijn, iets wat niet alleen de klassieke balletwereld ter harte kan nemen. De regisseur brengt zijn verhaal letterlijk zwart-wit in beeld, in combinatie met vleeskleuren in alle schakeringen, van babyroze tot bloedrood. Je kunt de man simplistisch noemen, maar vergeet daarbij niet dat zijn hoogste streven is om een zo groot mogelijk publiek te raken. Een sleutelzin uit Black Swan komt dan ook van de handtastelijke directeur van het balletgezelschap, gespeeld door Vincent Cassel: ‘I don’t want there to be any boundaries between us’.

Nog te zien op za 29-1 (Pathé 4) en za 5-2 (Pathé 4). Vanaf 3 februari in de Nederlandse bioscopen.