Ja hoor, we hebben hem: de eerste nul-sterren-film! Pretentieuze titel (naar de laatste kaart uit de Tarot), grofkorreligheid, at random montage, abstractie, at random soundtrack (integraal noiseconcert van Jim O'Rourke, alsof je thuis een cd opzet), vaag herkenbare beelden van waaiende blaadjes en lichtspiegeling in water, overbodigheid, het totaal ontbreken van enige ontwikkeling: check en dubbelcheck. En dan te bedenken dat deze film bijna zijn beoordeling misliep: ondergetekende was de enige bezoeker.

Geestige publieksfavoriet naar een verhaal van Roald Dahl, dus voor Amerikaanse zoetsappigheden of hoeksteengezin-ideologie hoeft niet gevreesd te worden. Ondergetekende ziet liever ouderwetse stopmotion dan 3-D animatie: pluspunt! Sterke karakters, goed getimede ironie: meer punten. Zeer geslaagde, carnivore tegenhanger van Chicken Run over een vos die het niet kan laten op jacht te gaan bij de plaatselijke pluimveehouders.

Typisch zo'n film waarvoor het erop of eronder is - mijn oordeel: een schitterend gefotografeerde mislukking. Een versimpelde, koude versie van Werner Herzogs Aguirre der Zorn Gottes. Want hoe lyrisch van stijl ook, prikkelende verrassingen komen we niet tegen. Deze filmvikingen doen hier wat ze gewoonlijk doen, namelijk elkaar uitdunnen bij elk meningsverschil dat zich voordoet. Een ander manco is de keuze voor gekerstende Vikingen (hun hoofdman heeft een onverstandige obsessie voor de weg naar Jerusalem, onder zijn leiding komen ze uit aan de Amerikaanse kust). Je zou toch iets meer van de cultuur en godenwereld van de historische Vikingen willen terugzien - tenslotte hebben ze het ruim twee eeuwen uitgehouden in Amerika. Iets dergelijks was ook het probleem met Refns vorige film Bronson, over een langgestrafte gevangene met een primitieve persoonlijkheid. De regisseur mag dan gefascineerd zijn door zijn onderwerp, de aanname dat de kijker die fascinatie zal delen is een slag in de lucht.

Print, knip uit, plak en draag!

Deze zwarte komedie uit Estland doet bij tijd en wijlen ernstig aan het vroege werk van David Lynch denken, met name Eraserhead, door zijn gebruik van gruizig zwart/wit en bizarre symboliek. Tony is een manager die door zijn baas gedwongen wordt een groep fabrieksarbeiders te ontslaan. Toch is het een goed mens, zo wordt door diverse nevenpersonages benadrukt. De openingsscène getuigt van typisch Oost-Europees surrealisme: terwijl Tony zijn vaders begrafenis leidt, wordt op de achtergrond een autootje zonder reden in de prak gereden; het dweilorkest zet na enkele tellen zijn treurmars voort. Later rijdt Tony een hond aan en vindt hij in het bos een hele partij afgezaagde handen. Helaas is het niveau van de film erg wisselvallig; uiterst geslaagde scènes zitten gesandwicht tussen delen die slechts verveling of verwarring teweegbrengen. En dat is heel jammer, want je ziet zo wat voor een festivalkneiter met het badwater wordt weggegooid.

Het publiek verlaat stilletjes de zaal, alsof niemand wil laten merken dat hij of zij er geen sikkepit van begrepen heeft.
Wellicht is de titel een woordspeling (St. Tony = Estonia)?

Mads Mikkelsen begint de film als Eenoog, een zwijgende slaaf die gebruikt wordt als oefenobject voor nieuwe krijgers. Dat valt niet mee: de een krijgt bijvoorbeeld extra kieuwen, van de ander wordt de hersenpan gelicht. Totdat Mads zich weet te bevrijden en er ineens geen krijgers meer over zijn. Het begin van een trektocht, waarbij hij terechtkomt bij een tot het Christendom bekeerde groep Vikingen, om zich daar bij aan te sluiten. (Noot: deze waren net klaar met het brandschatten van een nederzetting: de karkassen van de mannen liggen nog na te smeulen en de vrouwen zijn naakt bijeengedreven voor de handel.) Ze gaan op zoek naar de heilige stad van het beloofde land, Jeruzalem, een reis die de groep per schip naar de nieuwe wereld voert. De titel is pas goed te begrijpen als we Wikipedia er even bij open slaan:

In de Noordse mythologie was het Walhalla een speciale hemel, voorbehouden voor de gesneuvelden in de strijd. Voor de Vikingen was het sneuvelen in de strijd de hoogste eer die een man kon halen; de angst om een natuurlijke dood te sterven was zo groot dat veel mannen zich op het sterfbed lieten doorboren met speren.

We kunnen hier alvast verklappen dat praktisch iedereen die gevreesde natuurlijke dood weet te ontwijken. De film is traag met statische dialogen, wat de bedoeling heeft om een mystieke sfeer op te wekken. Of dat werkt, daarover zullen de meningen verschillen, voor ondergetekende wel. Scenario is duidelijk geïnspireerd door Heart of Darkness van Joseph Conrad (denk aan: Apocalypse Now).

‘Deze film is één van de beste in zijn genre,’ aldus programmeur/journalist Tony Rayns bij de introductie. Dat genre is dan de door-flashbacks-en-flashforwards-geteisterde-thriller-met-plotgaten-en-continuïteitsfouten-vol-identieke-Japanners-die-elkaar-onherkenbaar-achter-stofdoeken-in-het-duister-zo-bloederig-mogelijk-de-tanden-uit-de-bek-rossen. Een nagesprek met drie andere doorgewinterde filmbuffs leverde vier verschillende interpretaties op van hoe de vork nu écht in de steel zat. Over winter gesproken: de Seven Years In Tibet-achtige apotheose duurt waarschijnlijk zo lang omdat de regisseur het zonde vond om zoveel geld uit te trekken voor een handjevol shots. En dan gaat de film ineens, na ruim twee uur geweld, als een nachtkaars uit. Wie kennis wil maken met filmmaker in focus Sai Yoichii kan beter elders starten, wie wil weten hoe een Japanse giallo eruit ziet begint hier.

‘Park Chan-wook wordt niet vertoond op het IFFR, ís nooit op het IFFR vertoond geweest en zal ook nooit op het IFFR vertoond worden, want zijn films zijn te sadistisch.’ Dit schijnt ooit één van de programmeurs gezegd te hebben tegen een filmjournalist, van wie ik dit op mijn beurt gisteren weer hoorde.

Leest u het nog eens: de films van deze Zuid-Koreaanse regisseur, waaronder culthits als Old Boy en Sympathy for Lady Vengeance, zijn ‘te sadistisch’. En dat voor een festival waar gepatenteerde shockmeisters als Kim Ki-duk en Miike Takashi, beiden ook niet gestikt in hun eerste martelscène en verminking met vishaak of pianosnaar, jarenlang trouwe gasten waren. Wat is de ware reden? Heeft Park ooit eens een misstap op het IFFR begaan? Is hij zo’n gast die eerst je koelkast leegdrinkt en het daarna met je vrouw en/of hond doet? (Met die Koreanen weet je het nooit.) Heeft hij ooit eens iets vrouwonvriendelijks tegen Sandra de Hamer gezegd? Iets vrouwonvriendelijks gedaan? (Het blijft tenslotte een Koreaan.) Heeft een van de programmeurs nog een appeltje met hem te schillen? Wie het weet mag het zeggen…