De roman Le grand cahier van de Hongaars-Zwitserse Ágota Kristóf (1935-2011) - Nederlandse titel Het dikke schrift - verhaalt over een pubertweeling die in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog terechtkomt op het barre Hongaarse platteland. Het leven is er hard, de mensen zijn er slecht. Om henzelf tegen dat rotleven te harden ontwikkelen de jongens een rechtlijnig en volkomen rationeel wereldbeeld waarin geen plaats is voor gevoel. Het boek zorgde na verschijnen in 1986 voor nogal wat opschudding. Niet zozeer door de expliciete wreedheden die erin voorkomen, als wel door de (volgens velen) amorele beschrijving van de gruweldaden - die voor een niet onbelangrijk deel door de twee hoofdpersonen begaan worden.

Le grand cahier was een groot succes - blijkbaar had Kristóf een thema aangesneden dat in deze gewelddadige tijden veel mensen bezighoudt. Er werd een toneelstuk van gemaakt, en de regisseurs Thomas Vinterberg en Agnieszka Holland hebben beide met plannen rondgelopen het boek te verfilmen. Uiteindelijk is er nu dan een film van gemaakt door de Hongaar János Szász, hier in Nederland een klein beetje bekend van zijn film Woyzeck uit 1994.



Szász heeft er een tweedewereldoorlogfilm van gemaakt zoals ze de laatste jaren ook veel uit Duitsland komen: kundig gemaakt, maar bedoeld voor een groter publiek en daardoor van alle scherpe kantjes ontdaan. In het geval van Le grand cahier betekent dat dat de ergste gruwelen uit het verhaal zijn geschrapt, en dat de resterende ellende niet heel uitdrukkelijk in beeld wordt gebracht. Er wordt veel gesuggereerd en weinig getoond, en ook de amorele daden van de tweeling worden niet heel breed uitgemeten. Door die neiging het publiek te ontzien, blijft de film te afstandelijk. Je wil als kijker best begrijpen waarom de jongens doen zoals ze doen, maar de narigheid kruipt je nergens onder de huid, zodat je toch een beetje het gevoel krijgt dat je naar een uit de hand gelopen Kameleon-film zit te kijken. Dat gevoel wordt trouwens nog versterkt doordat de tweeling - hoe goed ze ook acteren - er in de hele film blijft uitzien als twee frisgewassen jochies die voor de film een beetje vies zijn geschminkt.

Le grand cahier is geen slechte film, maar te braaf voor een goede film. Zodat je je toch gaat afvragen wat iemand als Thomas Vinterberg (Festen, Submarino, Jagten) met het verhaal gedaan zou hebben.

Le grand cahier draait vanaf vandaag in de Nederlandse bioscopen