Als er een regisseur van de op dit festival vertoonde films zijn naam mee heeft, is het wel Aleksandar Manic. Zijn documentaire over de Roma-hoofdstad Shutka identificeert zich met zijn onderwerp en is dus van een manische vrolijkheid. In deze open inrichting is iedereen wel ergens kampioen in: in het verzamelen van cassettebandjes met Turkse muziek, boksen, zingen, ganzengevechten, je kan het niet zo gek bedenken. We maken kennis met een viriele, discodansende zeventiger. Een vampierenjager. De dorpshomo. De kampioen gravenschenden. Uiteraard schuilt er achter alle vrolijkheid genoeg tragiek om een deprimerende film mee vol te schieten: de homo werd als kind verkracht, de werkeloosheid en armoede zijn schrikbarend, vrouwen komen nauwelijks aan het woord en dan is er nog de kwestie van de vluchtelingen uit Kosovo. 'Shutka' schijnt letterlijk 'vuilnis' te betekenen. Nou, dan weet je het wel. Maar de mensen kiezen er voor te lachen en feest te vieren en Manic doet met ze mee. Hoewel er voortdurend gekibbeld en tegen elkaar opgeboden wordt in de talrijke kampioenschappen, wordt duidelijk dat ze elkaar nodig hebben en juist elkaars gelijken zijn in hun eigen microcosmos. Shutka heeft in alles de vaart van een komedie van Kusturica: zeer veel opzwepende muziek en kunstig gemonteerd.

Eh, wat Tonio Van Vugt zei. Toegegeven, afbladderende muurverf is nergens ter wereld zo sfeervol als in Tjechische films. Het idee was beter tot zijn recht gekomen in een kortfilm van pakweg een half uur.

Eens een nerd, altijd een nerd. Solondz hamert het er nog maar eens in met zijn nieuwste portie tenenkrommende satire. Aviva is een bakvis die slechts één wens kent, namelijk bezwangerd raken. In 'Aldus sprak Zaratoestra' heet het dat de geest van elke vrouw oppervlakkig is en slechts naar zwangerschap verlangt. Vandaar dat Aviva door acht verschillende (totaal niet op elkaar lijkende) actrices wordt vertolkt? Hoe het ook zij, voor Aviva is het zo gepiept. Pa en ma overstuur, naar de abortuskliniek ermee! Ook zo gebeurd. Vervolgens loopt het wicht weg van huis en belandt na wat omzwervingen in het Kleine Huis op de Prairie, waar aanslagen op abortusklinieken worden beraamd. Count me in, zegt Aviva. De blijelullerige godsvrucht van Mama Sunshine en haar familie wordt prima uitgevoerd (dwz bewust krukkig geacteerd) en de gimmick van de vele gezichten van Aviva is een originele vondst, maar het is niet Solondz' beste rolprent.

Boliviaanse kindslaafjes werken zich kapot in de zilvermijnen van Cerro Rico, die al sinds de inval van de Conquistadores worden geëxploiteerd. Door de eeuwen heen zouden hier al 8 miljoen mijnwerkers een voortijdige dood hebben gevonden door ongelukken en silicose. De camera volgt Basilio Vargas en zijn kleine broertje op de huid door de nauwe gangen. Met zijn veertien jaar is Basilio al een veteraan, cocablaadjes in de wang. Bolivia is natuurlijk een katholiek land, maar binnenin de berg beslist Tio (een Quetchua-verbastering van 'Dios') over leven en dood. Tio ziet eruit als de duivel. De mijnwerkers kennen alle gevaren. Na luttele minuten voel je ze als kijker ook. The Devil's Miner is een prachtig gefotografeerde documentaire, die het er helaas wel erg dik bovenop legt en aan het eind onnodig in herhaling valt. Desalniettemin is dit een verhaal dat aan de wereld getoond mag worden. Niemand hoeft zich te schamen, dit hartverscheurend te vinden.

In Palestijns Nergenshuizen gaat het er flink patriarchaal aan toe. Al tien jaar bivakkeert een familie in een spookdorp op bezet gebied. De vader heeft nooit de geschonden eer van de familie durven wreken toen er iemand aan een van de twee dochters gezeten had. Shukri, de zoon, wil studeren, maar Pa ziet hiervoor in bezet Palestina toch geen doel en dwingt hem mee te helpen aan de enige -weinig lucratieve- bron van inkomsten, namelijk het illegaal branden van houtskool. De enige luxe die Pa zijn gezin gunt, is een waterleiding. Die moet het natuurlijk wel blijven doen. Bewaak de waterleiding! Intussen verpietert iedereen van verveling. Naargeestig familieportret. De onvermijdelijke opstand tegen de laffe huistiran komt ongeveer twintig minuten te laat.

Buster Keaton die reïncarneert in een Maleisische wasmachine en andere surrealistische verwikkelingen, dat klinkt nogal veelbelovend. Zodoende gingen meneer en mevrouw Recensent naar de bios. Zij kon de gortdroge humor zo nu en dan wel waarderen, maar hij voelde zijn ergernis groeien tot een gloeiende bol van pure haatgevoelens, want HIJ HEEFT HET INMIDDELS COMPLEET GEHAD MET AL DIE AZIATISCHE VEEL TE TRAGE, PRETENTIEUZE KUTFILMS MET UITSLUITEND APATISCHE NON-ACTEURS DIE EINDELOOS LANG ZWIJGEND VOOR ZICH UIT STAAN TE STAREN. Áls er eindelijk eens wat gezegd wordt, was Kaspar Hauser in vergelijking nog een wonder van welsprekendheid geweest! Het zal wel een kunstzinnig statement over de maatschappij wezen met al die slovende huisvrouwtjes en kettingrokende mannen, maar laat niemand u wijsmaken dat deze tijdsverspilling iets met Buster Keaton, laat staan surrealisme van doen heeft. Degene die dat heeft opgeschreven zou men de vingers moeten breken met een antieke wringer. Eh, misschien laat ik me teveel gaan in het huidige politieke klimaat. Het is maar een film. Maar mijd hem als de pest! (U ziet het goed: géén ster)

Japans? Seriemoordenaar? In een rolstoel? Spraakcomputer? Punk? Charismatische hoofdrol? Hola, dát moet ik gaan zien, mompelde uw nederige recensent likkebaardend, bij het lezen van de press-blurb. Heel eventjes, na het doven van de lichten, sloeg de twijfel toe: dit gaat toch geen lukrake collage van lelijke, uit de hand geschoten videobeelden worden? Niks hoor! Late Bloomer stelt geen moment teleur en kan wel eens tot een grote undergroundhit uitgroeien. Sumida Masakiyo, de gehandicapte held, is cool met een grote c en speelt min of meer zichzelf: loltrappend en bierzwaaiend met zijn makkers op punkconcerten. Hij is dus 'one of the guys' met één verschil, namelijk dat een vriendinnetje voor hem niet weggelegd is. Hoe bizar het gegeven ook op het eerste gezicht ook lijkt, de woede achter zijn ontwapenende grijns wordt allengs voelbaar. Een eveneens gehandicapte vriend zegt het zo: dit is dus de wereld; niets dan muren. Sumida pikt het in elk geval niet langer met al die gezonde klootzakken om hem heen. Heftige en intelligent gemaakte film.

Begaafde kunstacademiestudente Jin raakt gefascineerd door de dood als ze toevallig de kans krijgt een bloederig auto-ongeluk te fotograferen. Heftig! Geil! Tweelingzus Jas vindt het maar zozo. Na de necro-esthetiek van beroemde fotografen als Joel-Peter Witkin en WeeGee te hebben ontdekt, is het hek van de dam en begint Jin serieuze zelfmoordneigingen te vertonen. 'Suspend disbelief' is hier het devies: ik heb in mijn studietijd zelf ook zo'n Witkin-fase gehad en ik kan u verzekeren dat esthetisch genot niets ernstigs losmaakt als er geen sprake is van innerlijke demonen. Het jeugdtrauma dat Jin met zich meedraagt is helaas niet van het overtuigende soort - tenminste, niet tot de uiteindelijke ontknoping. Halverwege lijkt de psychodrama-brandstof op te zijn en slaat 'Ab-Normal Beauty' om in een middelmatige thriller rond een snuffteepje van een onbekende afzender. Het spel van de in HongKong beroemde tweeling Race en Roseanne Wong weet dit merkwaardig onevenwichtige verhaal echter te redden. En er wordt echt geschilderd -dat zie je ook niet in elke film.

Peperdure, bontgekleurde, geparfumeerde SF-drol van bijna tweeënhalf uur. Zeer hoge irritatiefactor vanwege de zinloze effectenlawine en bombastische soundtrack (recht-op-en-neer industrialmetal in de knokscenes, 'alle 13 klassiek' in de rest). Boodschap: oorlog is stout en wie een oorlog begint, moet voor straf vroeg naar bed. Hoewel Japanners erom bekend staan dat ze technologie omarmen, zijn al hun SF-films gebaseerd op het overbekende Frankensteincomplex. Zo ook bij Casshern. Hier creëert een aristocratische onderzoeker een nieuw mensenras uit aan flarden geschoten kanonnenvlees (er woedt namelijk een oorlog) met een soort nanobot-technologie. De manier waarop deze creaturen zich bewegen, deed me denken aan de legendarische trashfilm Zombie Holocaust: eerst strompelen, dan rennen, dan weer strompelen... Al snel blijkt de regeneratieve gave van deze 'Neo-Sapiens' soort als sneeuw voor de zon verdwenen, zodat ook aan hun kant het bloed rijkelijk kan vloeien in latere knokscenes. Na bijna te zijn uitgeroeid, vinden de uitgeputte, laatstovergebleven mutanten een schuilplaats vanwaaruit ze -get this- binnen vijf seconden op z'n A-Teams een compleet robotleger in elkaar weten te knutselen. Wraak! Toegegeven, ik heb wel een zwak voor dit soort koddige speelgoedrobotjes. Maar dat is de enige reden waarom deze film nog net één ster krijgt en geen groot zwart gat. Wat een ellende.

Lievige film over mensen met grote en kleine gebreken. Verpleger Vigar heeft een droom over hoe een van zijn patiënten, Leon, de benen neemt en wordt aangereden door een ambulance. Overdag moet hij er alles aan doen om te voorkomen dat de nachtmerrie uitkomt. Daarnaast zijn er nog enkele subplots. Altijd leuk om te zien hoe een kluwen van verhaallijnen middels een scheut Toeval tot een kloppend eind gebracht wordt, maar regisseur Poppe is geen Tom Tykwer. In plaats van vrije bespiegelingen over het lot, mikt de film op een nogal Amerikaans aandoend sentiment: getraumatiseerde jongeman krijgt het meisje waar hij al elf jaar op wacht, jonge wezen vinden hun moeder terug, jonge ouders krijgen via via het geld dat een levensreddende operatie voor hun pasgeboren kind mogelijk zal maken. De kunstgreep die Poppe hiervoor nodig heeft, is er één die je veel in films met Whoopie Goldberg tegenkomt: onder de cast van hoofdpersonages bevinden zich enkele heuse beschermengelen, jawel. Het is zo'n uitroeibaar filmcliché: voorspellingen komen altijd uit, behalve als ze uitvoerig in beeld gebracht worden in een droomscène. Dan komen ze wel uit, zij het met een kleine, maar cruciale variatie.

De onderwereld van Kopenhagen, daar hebben we nog niet veel films over gezien. Niet zo veel verrassingen: men verbouwt en verhandelt gestolen auto's, men hoereert wat, men snuift coke, men maakt ruzie en als het moet, legt men elkaar om. De pusher uit de titel is Tonny, al zien we hem de hele film lang niet één grammetje pushen. In feite is Tonny een ongelooflijke Butt-head, die werkelijk niets goed kan doen, behalve het marcheerpoeder zelf opsnuiven (maar hier doet werkelijk iedereen aan mee, en wel in een Tony Montana-tempo). Het is niks en het wordt niks met zo'n jongen. De enige reden waarom hij getolereerd wordt in het milieu, is het respect dat zijn pa geniet. Net als je denkt dat Tonny echt niet lager kan zinken, doet hij iets waarvoor hij zijn laatste restjes menselijkheid moet aanspreken. In veel films is dat de opmaat voor een hoopgevend einde, maar bij Pusher II kan daar toch moeilijk sprake van zijn na zoveel grimmigheid.

Als een film over seriemoord opent met het beeld van een man die zijn kleren wast op een stille plaats aan een riviertje, kan dat slechts één ding betekenen: DAT IS DE MOORDENAAR. HIJ HEEFT HET GEDAAN. ZOEK NIET VERDER, HIJ IS HET. Je moet als regisseur vroeg opstaan, wil je met dit uitgangspunt nog een spannende film maken. Gedurende de eerste twintig minuten lijkt dat te lukken, als onze man, oh ironie, buiten zijn schuld een jongetje aanrijdt en op een haar na gelyncht wordt door de uitzinnige omstanders. In de gevangenis gaat het er niet minder ruig aan toe en de killer loopt al snel tegen zijn eerste 'shank' aan, maar verdomd, hij overleeft het weer. Vanaf het moment dat hij een spel begint te spelen met een sensatiejournalist, loopt de film leeg als een ballon. Men had ongetwijfeld een psychologisch duel zoals dat tussen Hannibal Lecter en Clarice Starling in het achterhoofd, maar het laatste uur is zo verschrikkelijk langdradig en voorspelbaar, dat het je aan het eind van de rit geen bal meer kan schelen als de moordenaar door de persmuskiet vrijgepleit wordt. Geen bijzonder leerzame boodschap: de sensatiepers is bijna net zo evil als Latijnsamerikaanse kindermoordenaars van het kaliber Lopez/Gavarito. Gaap.

En u dacht dat sumo Japans nationale sport was? Pesten, school bully terror, over die sport gaat het in deze manga-verfilming. Pispaaltje groeit op met een wraakzuchtige dubbelganger in zijn binnenste, die -uiteraard- zijn ding gaat doen als de vroegere pestkop de nieuwe bovenbuurman blijkt. Zoals niet ongebruikelijk in Japanse films, vallen hierbij ook enige willekeurige slachtoffers. Wie Bodyhammer-achtige uitspattingen verwacht, komt bedrogen uit, hoewel er enkele bloederige scenes zijn. Het tempo ligt niet zeer hoog. Ook geen overgestyleerde plaatjes: The Neighbor no.13 heeft een morsig arbeidersklasse decor en een opmerkelijk hoog aantal scenes die op toiletten plaatsvinden. Wel functioneel overigens: die locatie heeft dan ook al menig pestkop op ideeën gebracht.

Mannen van begin veertig krijgen desgevraagd nog wel eens een twinkeling in de ogen als ze aan The Thunderbirds terugdenken, een tv-serie die er nu vooral aandoenlijk knullig uitziet. De square-heid en de gemankeerde motoriek van deze marionetten worden perfect gepersifleerd (met liefde, dus) in Team America. Dit tumult speelt zich nadrukkelijk in de post-9/11-wereld af. Weg met de terroristen! Lekker schieten! Voor de mannen van South Park zijn er niet veel heilige huisjes, zoveel mag als bekend worden verondersteld, maar kritische acteurs als Janeane Garofalo en George Clooney neerzetten als, eh, marionetten van terroristenleider Kim Jung Il? De Alec Baldwins van deze wereld mogen dan vervelende mediahoeren zijn, maar is dat werkelijk ernstig genoeg om zo'n simplistische satire overeind te houden? Team America telt enkele sterke grappen, nogal wat spitsvondige vuilbekkerij (niet zo makkelijk als je zou denken) en veel visuele vondsten, niet in de laatste plaats een neukscene die in elke andere vorm tussen de schaar van de censuur zou zijn gesneuveld. Hoewel Team America een perfecte parodie op de uiterlijkheden van de Thunderbirds is, stijgt het verhaal niet ver boven de rechtlijnigheid van het voorbeeld uit.

'Calvaire' is een kaakslag voor het toerisme in de Ardennen. Het is haast fysiek afmattend om te zien hoe hier een sappelende schlagerzanger verdwaalt in de bossen en na autopech in de groezelige klauwen belandt van een stapelgekke herbergier (30% Urbanus, 70% Norman Bates). Deze ziet hem aan voor zijn weggelopen vrouw Gloria (!?). De overige dorpsbewoners laten zich omschrijven als Belgische Hillbillies, die zich met gemak kunnen meten met de engerds uit 'Deliverance', met hun inteeltkoppen en voorliefde voor bestialiteit. De scène van het kerstmaal is een duidelijk eerbetoon aan 'Texas Chainsaw Massacre'. De zingende held ondergaat alle martelingen lijdzaam naar het voorbeeld van Jezus, waardoor deze horrortrip enigszins naar Diepere Bedoelingen ruikt. Het dansje van de boeren in het dorpscafé is voor mij tot nu toe de meest bizarre scène van het hele festival. Intense kijkervaring, die nog lang blijft smeulen. Verder kun je je achteraf nog amuseren, door je bijvoorbeeld een Helmut Lotti in de rol van de zanger in te beelden.

Tsukamotos latere films mogen dan wel een stuk rustiger zijn dan het sloop- en beukwerk van zijn debuut Tetsuo/Bodyhammer, driehoeksverhoudingen blijven deze visueel invloedrijke regisseur blijkbaar bezighouden. Zo ook in Vital. Medisch student Agaki (Tadanobu Asano, ja hij weer) lijdt na een auto-ongeluk aan geheugenverlies en kan niet kiezen tussen zijn omgekomen vriendinnetje, dat hem in zijn dromen/flashbacks bezoekt en de klasgenote, die haar plaats probeert in te nemen. Dan blijkt het lijk op de ontleedtafel tijdens de praktikumlessen dat van zijn vriendin te zijn. Ai. Morbide sfeer dus, en meer doordat alle hoofdpersonages suicidaal of op zijn minst door de dood geobsedeerd zijn, dan door de Körperwelten-achtige beelden. Het acteerwerk is overtuigend, maar je hoofd breken over de achterliggende oorzaak van alle malheur heeft bij Japanners niet zo veel zin. Hofmuzikant Chu Ishikawa (Der Eisenrost) leverde weer de vaak orkestrale soundtrack.

Prachtig gefotografeerd, maar kwa inhoud wisselvallig macaber drieluik. Deel 1 staat het dichtst bij de realiteit en is meteen het beste. In een Hongkongse woonkazerne voert Tante Mei illegale abortussen uit en serveert aan middelbare vrouwen een heel speciaal soort dim sums. Met verjongende werking. Een verwelkte tv-ster komt in de problemen als de consumeerde feut uit incest voortgekomen blijkt, maar ze zet zich er overheen. Je bent oud en je wil je jeugd terug, nietwaar? Deel 2 dan. Park (Old Boy) vliegt uit de bocht met post-moderne splatter vanwege een te vergezochte plot en ongeloofwaardige bad guy, waarvoor strafpunten. Miike, vooral bekend van uitzinnige actie, brengt een verstild klassiek spookverhaal, over twee zusjes die bij een rondtrekkend circus gewerkt hebben. Net als Ju-On en zijn imitaties, lijkt dit verhaal te drijven op het thema van de wraakzuchtige oni (= geest van -meestal vrouwelijk- slachtoffer), maar het einde heeft een verrassende wending die te mooi is om te spoilen.

Moord en doodslag in Villa Kakelbont, een salaryman verandert in een vogel, een hoogst irritante hypnotiseur wordt op de bühne door Vinnie 'Bacardi' Jones lekgeprikt, een reklame-tuthola bedenkt vreselijk slechte grappen, tussen drie onhandige inbrekers vliegt de gay-dar in het rood. De art direction was in handen van Tom&Jerry.

Giuliani, ex-burgemeester van New York dus. De man heeft zich nogal laten kennen als een fascist. De film vermeldt een aantal van 20 rechtzaken, waarin Giuliani zich tegen artikel 1 van de Amerikaanse grondwet keerde (vrijheid van meningsuiting). Opmerkelijke onthulling: zijn papa en oom zaten diep in de maffia, maar deze feiten zijn nergens in de archieven van de FBI terug te vinden.

Lost verwachtingen over surrealistische taferelen niet in. Alle acteurs bewegen alsof ze de gehele communistische periode in de permafrost-modder hebben vastgezeten. Vaag en traag.

Driehoeksverhouding tussen sympatieke actievoerders zet Stockholm-syndroom op zijn kop. Ludieke inbraak ontspoort tot ontvoering en lastige vragen zijn het gevolg. Klassevijanden raken samen gezellig 'durchgekifft'. Politieke feelgoodfilm die hoge ogen gaat gooien.

Ultra trash no-budget surrealisme uit de Philipijnen, opgenomen met een kolengestookte videocamera. Vooruit, een ster dan, voor de rebellerende ondertitelaar.

Sophie, een timide, muisachtig hoedenmaakstertje loopt achtereenvolgens de mysterieuze tovenaar Howl en de Heks van het Westen tegen het lijf. De laatste is een jaloerse taart, die Sophie het lichaam van een 90-jarige geeft. Sophie heeft de rest van de film nodig deze rotstreek ongedaan te maken en, zoals in sprookjes gebruikelijk is, uiteindelijk Howls hart te winnen. De rode draad tijdens dit overdonderende spektakel is hoe Sophie, steeds als ze haar onzekerheden wint, iets van haar jeugd terugkrijgt.
Het is slechts een van de vele gedaantewisselingen in ‘Howl’s Moving Castle’ (en Japanse animatiefilmers lijken hier wel verslaafd aan): de Heks van het Westen krijgt haar verdiende loon en verandert in een vermoeid omaatje, Howl verlaat zijn wandelende, muterende kasteel in de gedaante van een harpij om de slagvelden van de inmiddels uitgebroken oorlog te overzien, enzovoort. Vaak zijn dit soort wendingen voor westerse kijkers volslagen onbegrijpelijk, maar hier valt het allemaal erg mee. Hoewel er verschrikkelijk veel gebeurt in de twee uur die HMC lang is, wordt de continuïteit nergens geweld aangedaan met geforceerde kunstgrepen.
Interessant is hoe de hoofdpersonages met elkaar in een soort symbiose leven. Zo wordt bijvoorbeeld het kasteel aangedreven door Calcifer, een grappig soort demon in de gedaante van een haardvuur, die Howls hart als brandstof nodig heeft. Als Howls zelfvertrouwen een deuk krijgt, is Sophie er om hem te helpen zijn grootste tegenstander, Suliman, uit te dagen. Het is ook nergens een platte strijd van goed tegen kwaad: de rollen van de personages veranderen geleidelijk, worden genuanceerd. Er hoeft niemand te worden vernietigd om tot een happy ending te komen! Onnodig te vermelden dat Miyazaki’s nieuwste er weer oogverblindend mooi en zeer rijk gedetailleerd uitziet, als een groots verteld sprookje in een Dickensiaanse setting vol stoommachines, met een cast aan bizarre figuren. De blubberachtige helpers van de Heks van het Westen die doen denken aan de gedrochten uit zijn vorige film ‘Spirited Away’ zijn geweldig, maar de show werd voor mij gestolen door Heen, spion van Suliman, in de vorm van een Edward Gorey-achtig hondje.