De zin van alles

Wie Bollywood wil, zal Bollywood krijgen. Na mijn stukje gisteren werd ik vandaag dus mooi getrakteerd op een Bollywoodfragment: Acteur en actrice dansen vrolijk in een parkachtige omgeving tussen de koeien. Achter de camera is het reuzedruk. De complete crew en cast bevindt zich niet in Bombay, maar in Interlaken, Zwitserland. Tot zover het Bollywoodfragment uit de film 'Gambling, Gods and LSD' van regisseur Peter Mettler.

De titel 'Gambling, Gods and LSD' doet seks, drugs en rock & roll vermoeden, maar dat is misleiding, ook al komt de uitvinder van LSD nog even aan het woord. De drie uur durende documentaire is een zorgvuldige compilatie van fragmenten die de regisseur -en in dit geval ook cameraman- tijdens een aantal reizen schoot. Het bindende thema van het geheel is de behoefte van mensen om zich deel van een geheel te voelen, religieus of anderszins. Het lijkt er welhaast op dat de regisseur probeert om te verbeelden wat de hedendaagse mensch zoal als 'zin van het bestaan' of 'god' typeert.

Religieuze bijeenkomsten en natuur komen voor in de film. En natuurlijk komt de spreekwoordelijke vrouw met stigmata en godsontmoeting ook even langs. ("Wat is uw grootste angst?" "Dat mijn psychiater gelijk heeft en ik dit allemaal verzonnen heb.") Maar volgens Mettler kunnen religieuze ervaringen net zo goed plaatsvinden tijdens het opblazen van een hotel, op een podium van houseparties, door de as van een overleden geliefde bewaard in een sjaal en in laboratoria. Zijn zoektocht is dus minder voor de hand liggend dan het thema doet vermoeden.

De reden dat ik deze film ben gaan zien is mijn geweldige herinneringen aan 'Tectonic Plates' van dezelfde regisseur, mijn favoriete film van het filmfestival in 1993. Ik kan me nog heel goed herinneren welk gevoel deze film bij mij achter heeft gelaten: het idee dat mensen langs elkaar heen schuren en weliswaar nooit echt contact krijgen maar elkaar wel tot uitbarstingen kunnen drijven.

Gek genoeg kan ik me, op één heel summier en futiel fragmentje na, geheel niets aan beelden, dialoog of geluid voor de geest halen als ik aan 'Tectonic Plates' denk. Helemaal blanco. Als een film zo'n indruk heeft gemaakt, zou je zeggen dat er toch wel iets van zou blijven hangen. Wat is film anders dan beeld en geluid? Blijkbaar bestaat deze film voor mij dus voornamelijk uit een gevoel dat oorspronkelijk door beeld en geluid is opgeroepen en het brein vervolgens veroverd heeft, zonder daarbij een spoor achter te laten. De geweldige herinneringen zijn in dit geval een totale afwezigheid van herinneringen.

Terwijl ik vandaag 'Gods, Gambling and LSD' aan het kijken was, begreep ik waarom dit 'onthouden en toch vergeten' waarschijnlijk gebeurd is. Peter Mettler geeft er eigenlijk alle aanleiding toe. De beelden die hij filmt, het geluid, de dialogen hebben, zonder symbolisch te zijn, een andere betekenis. Deze betekenis ontstaat gedeeltelijk door de montage en gedeeltelijk door de wijze waarop hij ze filmt. Dat trekt me ook nu zo aan in zijn manier van filmen. Hij zegt ook ergens: "How can I show you what I can't see." Nou meneer Mettler, dat is best aardig gelukt.

Leuke achteraf redenatie, maar deze verklaring is natuurlijk een kutsmoes om mijn doodzonde te maskeren. Welke idioot vergeet nou een favoriete film? Ik schaam me diep en mijn schuldgevoel is zo mogelijk nog groter dan de schaamte. Gelukkig heb ik sinds een aantal jaar een aardige manier om te zorgen dat mijn geheugen buiten mijzelf ook ergens anders een wat vastere vorm krijgt. Voor het geval u het nog niet weet: U zit nu namelijk mijn geheugen te lezen.